Θεόδοτος Κάνθος (1915 – 1998)
Ο Θεόδοτος Κάνθος γεννήθηκε στην Άλωνα το 1915. Γονείς του ήταν ο τότε δάσκαλος του χωριού, Χριστόδουλος Κάνθος, που ήταν επίσης ερασιτέχνης ζωγράφος και η Ευγενία Αραβή. Ο μεγάλος του αδελφός ήταν ο Τηλέμαχος Κάνθος.
Ο Θεόδοτος Κάνθος φοίτησε αρχικά στο δημοτικό σχολείο Άλωνας και αργότερα στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου, λόγω μετάθεσης εκεί του πατέρα του. Αργότερα, μετεγράφη στο Παγκύπριο Γυμνάσιο απ’όπου απεφοίτησε το 1934 με άριστα και με το βραβείο του Διδασκαλείου.
Ο Κάνθος εργάστηκε αρχικά ως δημοδιδάσκαλος. Αργότερα, με υποτροφία του British Council, σπούδασε Ζωγραφική στο ‘Goldsmith’s College of Art’ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
Το 1950 διορίστηκε στο τότε Γραφείο Παιδείας ως «οργρανωτής» του μαθήματος της Τέχνης στα δημοτικά σχολεία, και ταυτόχρονα καθηγητής στο Διδασκαλικό Κολλέγιο Μόρφου. Το 1957 διορίστηκε Επιθεωρητής Τέχνης και στην Μέση Εκπαίδευση, θέση που κατείχε μέχρι την αφυπηρέτηση του το 1975.
Βασική ευθύνη του «ήτο η εις βάθος επιμόρφωση των διδασκάλων με διαλέξεις και πρακτικά μαθήματα» που οργάνωνε κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών σε διάφορες πόλεις της Κύπρου. Κατά τα χρόνια της υπηρεσίας του η Κύπρος θεωρήθηκε και καθιερώθηκε από διεθνούς φήμης κριτικούς και ιδικά από τον «αισθητικόν του αιώνα» Herbert Read ως πρωτοποριακή χώρα στη διδασκαλεία της παιδικής τέχνης. Κατά την διάρκεια της καριέρας του ως επιθεωρητού, τα παιδιά της Κύπρου εξασφάλισαν πάνω από 15 πρώτα βραβεία. Ο Θεόδοτος Κάνθος ήταν ο άνθρωπος που δημιούργησε την εκπαιδευτική επανάσταση στον τομέα της διδασκαλίας της Τέχνης στο νησί μας. Πολλοί από τους φοιτητές του Κάνθου στο Διδασκαλικό Κολλέγιο Μόρφου, έγιναν με την ενθάρρυνση του δασκάλου τους και οι ίδιοι ζωγράφοι. Γύρω στο 1955 – 1960, ο Κάνθος οργάνωσε μια ομάδα νεαρών ζωγράφων, που συναντούντο συχνά στο εργραστήρι του για να ζωγραφίσουν μαζί από μοντέλο ή από νεκρή φύση.
Το 1962, ο Θεόδοτος Κάνθος πέρασε 6 μήνες στην Αμερική, μετά από πρόσκληση της Αμερικανικής Κυβέρνησης στα πλαίσια κάποιου ‘Exchange Programme’. Οι διαλέξεις που έδωσε σε πολλές από τις πολιτείες άφησαν εποχή και πολλές από τις γνωστές εφημερίδες όπως τις ‘New York Times’ και ‘Washington Times’, δημοσίευσαν άρθρα και έγχρωμες φωτογραφίες για τον Κάνθο στην πρώτη σελίδα. Οι Αμερικανοί μάλιστα του πρόσφεραν και θέση επιθεωρητού Τεχνης στη Νέα Υόρκη, που την αρνήθηκε γιατί δέν ήθελε να εγκαταλείψει τον τόπο του. Από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και μέχρι το 1975 ο Κάνθος αντιπροσώπευε την Κύπρο σε θέματα Τέχνης στο Συμβούλιο της Ευρώπης στο Στρασβούργο.
Ο Κάνθος ήταν ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς και του Κυπριακού Οργανισμού Χειροτεχνίας. Του τελευταίου υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος, ρόλο που κράτησε για πολλά χρόνια.
Ο Θεόδοτος Κάνθος είναι λιγότερο γνωστός ως ζωγράφος και περισσότερο γνωστός ως δάσκαλος. Αυτό δέν ήταν απόλυτα έτσι, σαν δάσκαλος της τέχνης ήταν εξαιρετικός, αλλά και ως ζωγράφος άφησε έργα με ποιότητα, τα οποία όμως σπάνια εξέθετε. Ο Κάνθος ασχολήθηκε με το τοπίο, και ιδιαίτερα το τοπίο της Άλωνας. Ζωγράφισε όμως και πορτραίτα, καθώς και συνθέσεις με στυλιζαρισμένες φιγούρες. Τα έργα ζωγραφικής που άφησε είναι υψηλής ποιότητας καθώς και τα αμέτρητα σχέδια τα οποία δέν έχουν ακόμη αρχειοθετηθεί. Ο Κάνθος ήταν ιδρυτικό μέρος της οργάνωσης Κυπρίων ζωγράφων ΕΚΑΤΕ. Ελαβε μέρος σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις και αντιπροσώπευσε την Κύπρο στην Μπιενάλε Αλεξανδρείας το 1965 με έργα που χαρακτηρίστηκαν ως «φιλοτεχνημένα με ζωντάνια και ‘μπρίο’».
Μαρία Κάνθου Δανιήλ